نزاع قدرت در حکومت سلجوقی به روایت سلجوقنامه ظهیرالدین نیشابوری

نویسندگان

  • مریم کمالی دانشجوی دکتری رشتة تاریخ دانشگاه تهران
چکیده مقاله:

ساختارحکومتسلجوقی(590-431ق)به لحاظ شرکت نهادها و کنشگران مختلف در بستر فعالیت­های سیاسی، شاخصه­هایی دارد که در مقایسه با دیگر حکومت­ها و سلسله­های ایرانی پس از اسلام در نوع خود بی­نظیر است. سلجوقنامه ظهیرالدین نیشابوری بر خلاف متن موجزش، روایتی عینی و پرمعنا از نحوة شکل­گیری و تداوم ساختار قدرت سلجوقی به­دست می‌دهد. توجه مورخ به امرا، به عنوان گروهی مؤثر در تحولات سیاسی این دوره و تلاش نهاد دیوان­سالاری به­ویژه شخص خواجه نظام­الملک در تعدیل نیروی ایشان و استفادة مؤثر از آن در جهت استقرار حکومت سلجوقی، مسئله­ای است که کتاب سلجوقنامه با جدیت دنبال می‌کند. این مقاله با ارائة تعریف از حکومت نظامیان و کاربرد روش تحلیلی، از دریچة کتاب سلجوقنامه به واکاوی تقابلـتعامل میان امرا و دیوان­سالاران می­پردازد. نامنسجم بودن نهاد وزرات و اتحاد امرا در خصوص تصمیمات سیاسی مهم، در نهایت دیوان­سالاران را در تبدیل قدرت انحصارگرای نظامیان به قدرتی تمام شمول و متشکل از تمامی نهادهای قدرت ناکام گذاشت

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

بررسی تطبیقی تاریخ‎نگری و تاریخ‎نگاری نیشابوری و راوندی

ظهیرالدین نیشابوری، نویسندۀ سلجوقنامه، و محمدبن‎علی‎بن‎سلیمان راوندی، نویسندۀ راحۀ‎الصدور و آیۀ‎السرور، دو مورّخ فارسی‎نویس متعلق به دورۀ سلجوقی‎اند که بین آثار این دو شباهت‎ها و تفاوت‎هایی دیده‎می‎شود. این پژوهش در صدد است تا با روش تطبیقی و تحلیلی، به بررسی تاریخ‎نگری و تاریخ‎نگاری این دو مورّخ پرداخته و دریابد: آیا نسخه‎برداری راوندی از سلجوقنامۀ نیشابوری فقط انتقال داده‎های تاریخی است یا تاری...

متن کامل

تأثیرسیاست نامه (سیرالملوک) خواجه نظام الملک بر ساختار حکومت سلجوقی

ملکشاه سلجوقی جمعی از بزرگان را مأمور ساخت تا در زمینه کشورداری کتابی بنویسند تا وی رفتارهای اداری و سیاسی و حکومتی خود را برآن استوار سازد. از میان کسانی که سیاست نامه نوشتند اثر و تألیف خواجه نظام الملک برجسته تر بود انتخاب گردید تا حدی که سلطان سلجوقی اظهار داشت: من این کتاب را امام خویش کرده و بر این خواهم رفت ، این کتاب ساختار و روح و اساس حکومت سلجوقی را بیان می­کند و آن­را بر پنج نهاد قر...

متن کامل

نمود نحوی روایت در مصیبت نامۀ عطار نیشابوری

نگاه ساختارگرایی به متون ادبی، از منظرهای متعددی صورت پذیرفته است. یکی از این منظرها مطالعۀ روایی است. از میان ساختارگرایان روایت­شناس، تزوتان تودوروف یکی از کامل ترین الگوها را برای مطالعۀ متون روایی به دست می­دهد که شامل سه نمود معنایی، کلامی و نحوی است. این مقاله به بررسی نمود نحوی روایت در مصیبت­نامۀ عطار، از دیدگاه تودوروف می­پردازد. در این پژوهش، تنها روایت کلان مصیبت­نامه مطالعه شده است....

متن کامل

روایت کُردی داستان «شیخ صنعان» و مقایسۀ آن با روایت عطار نیشابوری

داستان شیخ صنعان از جمله داستان‌هایی است که در ادبیات ایران پیوسته مورد توجه بوده است و شاعرانی چون عطار آن را به نظم درآورده‌­ا‌ند. شاعران کُرد نیز چندین بار این داستان را ترجمه و بازآفرینی کرده‌اند که نمونۀ قابل توجه آن، منظومۀ «شیخ صنعان» به گویش گورانی از سراینده‌ای ناشناس است. از آنجا که تطبیق آثار ادبی در زبان‌های مختلف یکی از راه‌های شناخت دقیق ویژگی‌های فکری، فرهنگی، ذوقی و عاطفی اقوام ص...

متن کامل

نگاهی به زمینه‌های اجتماعی-روانی شکست حکومت مشروطه و به قدرت رسیدن رضا خان در ایران

یکی از جنبه‌های اصلی فرایند دموکراتیزه شدن جوامع جنبه عادت‌واره‌ای یا هابیتوسی آن است. در اغلب پژوهش‌های پیرامون موضوع دموکراسی از این جنبه معمولا یا به عنوان بعد «فرهنگی» و یا مولفه‌ای از ویژگی «فرهنگ سیاسی» یاد می‌شود. در این نوشتار بر ارائه مفاهیم دقیق‌تری برای درک این بعد از فرایندهای دموکراتیزه شدن یا دموکراسی زدایی تلاش گردیده است. با استفاده از مطالعه موردی چرایی و چگونگی به قدرت رسیدن ر...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 5  شماره 2

صفحات  39- 58

تاریخ انتشار 2014-02-20

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023